Sarkoidozda Akciğer Tutulumu
Akciğer, sarkoidozis’in en sık bulunduğu ve klinik belirtilerin en fazla olduğu organdır hastaların %50’sinde akciğer grafisinde anormallik görülür. Hiç bulgu vermeden akciğer grafisinde iki taraflı hiler lenf bezi büyümesi ile ortaya çıkan vakalara sıklıkla rastlanmaktadır.
Sarkoidozda akciğer grafisine göre evreleme yapılmaktadır.
Evre 0: Normal akciğer grafisi
Evre 1: Bilateral hiler lenfadenopati (iki taraflı akciğer lenf bezlerinde büyüme)
Evre 2: Bilateral hiler adenopati ve akciğer dokusunda infiltratlar (hastalığa ilişkin gölgelenmeler)
Evre 3: Sadece akciğer dokusunda infiltratlar
Evre 4: Fibrozis ( Akciğerlerde esneklik kaybı, büzüşme)
Bazı hastalarda yaygın radyolojik bulgular ile klinik bulgular arasında paralellik bulunmayabilir; yani hastanın akciğer grafi veya tomografisinde hastalık oldukça ileri evrede görünse de hastanın solunum fonksiyon testleri hatta CO difüzyon kapasitesi normal olabilir.
Akciğer Tomografisinde
Bronkovasküler yapıları takip eden ve subplevral (akciğer zarının hemen altında) yerleşimli küçük nodüller, daha nadiren balpeteği görünümü, kistler ve bronşektazi görülebilir. 
Göz : Hastaların %20-30 unda göz tutulumu olur. Gözlerde yanma, bulanık görme kaşınma, sulanma, kızarıklık, ışığa hassasiyet, kuruluk, siyah noktalar görme, renklerde azalma ve çok çok nadiren de körlüğe neden olabilir. Hastaların rutin olarak göz muayenesi yaptırması önerilir.
Deri : Hastaların %25 inde cilt tutulur.
En sık görülen belirti, ateşle birlikte eritema nodosumdur. Bunun dışında deri altın plaklar, nodüller, makülopapular erupsionlar görülür.
Klinik olarak en sık görülen cilt lezyonları eritema nodozum(EN) ve lupus perniyödür(LP). EN akut sarkoidozun bir göstergesidir ve ayakların ön yüzünde sık görülen hassas kırmızı kabarık nodüllerdir. Bunlardan alınan biyopsilerde granülom görülmez. Komşu eklemler genellikle ağrılı ve şiştir. 6-8 haftada kendiliğinden kaybolurlar.
Löfgren Sendromu : Ateş, bilateral hiler lenfadenopati, eritema nodosum ve artralji iledir. Hastaların %50’sinde uveit vardır. Birkaç hafta veya ay içinde kendiliğinden gerileme-düzelme- olur.
Lupus Pernio : Kronik hastalığa işaret eder burun, çene, dudak ve kulaklarda renk değişikliği gösteren kızarık, şiş plaklar şeklindedir. Genellikle kemik kistleri ve akciğer fibrozisi ile beraberdir. LP’ lu hastalarda kendiliğinden gerileme nadirdir.
Gastrointestinal sistem :Tutulum %1 den azdır en çok da mide tutulur.
Tükrük bezi, karaciğer en sık tutulum organlarıdır. Karaciğer biyopsisi ile tanıya varılabilir.
iki taraflı parotis bezi (tükrük bezleri) tutulumu
Karaciğer : Hastaların %50-80 inde karaciğer biyopsisinde granülomlar gösterilebilir ancak %20 sinde karaciğer büyüktür. Birçok hastalıkta karaciğerde granülomlar olabileceği için karaciğer biyopsi almak için öncelikle seçilen organlardan olmamalıdır. İleri dereceli karaciğer fonksiyon bozukluğu varsa kortikosteroidler yararlı olabilir.
Lenfoid sistem : Hastaların 1/3 ünde ele gelen lenf bezi saptanabilir. En çok boyun, koltukaltı, dirsek ve kasık lenf bezleri tutulur. Lenf bezleri birbirinden ayrıdır, hassas değildir ve hareketlidir. Hafif dalak büyümesi olabilir.
Sinir Sistemi : Sarkoidoziste, sinir sisteminin tutulumu çeşitli klinik tablolarla ortaya çıkar. En sık belirtisi bilateral fasiyal paralizi (iki taraflı yüz felci)dir. Hastalıkta sinir sistemi tutulumu % 10’un altındadır.
Endokrin bulgular : Hastaların %2-10 unda kan kalsiyumu yüksek bulunur. Buna bağlı olarak sarkoidozlu hastalarda böbrek taşı oluşma riski vardır ve taş varlığında idrar yakınmaları, bel ağrıları ortaya çıkar.
Kalp : Hastaların %5 inde myokard (kalp kası) tutulumu vardır. Kasılma fonksiyonu bozukluğu EKO ile gösterilebilse de bölgesel kontraksiyon anormallikleri Talyum 201 sintigrafisi ile daha iyi gösterilebilir. Ritm bozuklukları görülebilir. EKG normalken bu bulgular holterde saptanabilir.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
Dr. Sevin Karalar
